Nieuwsflits Stad en Regio

Met industrieel bouwen kunnen woningen sneller en goedkoper worden gebouwd. Op de arbeidskosten kan tot 35% worden bespaard, maar daar staan hogere kapitaalkosten van de fabriekshal en machines tegenover. Ook is er geen besparing op grondkosten. Op de totale kosten ontstaat zo een besparing van maximaal 8%. De bouwtijd kan met ongeveer een jaar worden verkort. Door technische en financiële beperkingen is industriële woningbouw op de helft van de nieuwbouwwoningen niet toepasbaar. Voor tijdelijke (verplaatsbare) woningen is industrieel bouwen breder toepasbaar, en worden de mogelijkheden vooral begrensd door het aanbod van geschikte locaties. Dit concludeert het EIB in de studie ‘Industrieel bouwen en de bouwarbeidsmarkt’. (Persbericht EIB, 16 mei 2023)

Er is groeiende aandacht voor brede welvaart en de Sustainable Development Goals (SDG’s) bij beleid en maatschappij. Tegelijkertijd zijn er vragen over wat beide begrippen precies inhouden, of ze niet op min of meer op hetzelfde neerkomen, en hoe je ze kan gebruiken voor beleid. Vragen die voortkomen uit het feit dat beide begrippen veel verschillende interpretaties en daarmee vormen van gebruik kennen. Door brede welvaart en de SDG’s te duiden, beoogt het PBL bij te dragen aan lopende discussies over hoe hun toepassing kan leiden tot een bredere onderbouwing van beleid. (Planbureau voor de Leefomgeving, 10 mei 2023)

Als we de basisvaardigheden taal, rekenen en burgerschap willen verbeteren en leerlingen en studenten gelijke kansen willen bieden, moeten besturen daar meer regie in nemen. Dat kunnen ze doen door concrete doelen te stellen en daar steeds weer op te sturen. Er zijn lichtpunten in de ontwikkeling van basisvaardigheden en kansengelijkheid, maar om de neergaande trend echt te keren is een stabiele langetermijnstrategie nog steeds hard nodig. Dat concludeert de Inspectie van het Onderwijs in de Staat van het Onderwijs 2023. (Inspectie van het Onderwijs, 11 mei 2023)

Digitale ongelijkheid vergroot de sociale kloof tussen mensen en kan zelfs leiden tot uitsluiting. Hoogleraar communicatiewetenschap Alexander van Deursen van de Universiteit Twente onderzoekt hoe digitale ongelijkheid ontstaat en hoe we dat kunnen bestrijden. (Universiteit Twente, 10 mei 2023)

In het boek “Making the Middle-class City” nemen Willem Boterman en Wouter van Gent (Universiteit van Amsterdam) ons mee door de sociaal-politieke geschiedenis van Amsterdam, waarbij ze laten zien hoe Amsterdam zich in de afgelopen veertig jaar gevormd heeft tot de bruisende middenklasse stad die het nu is. Iets dat menig Amsterdammer uiteraard opgevallen moet zijn, maar waarover verschillende verklaringen de ronde doen. (Rooilijn, 10 mei 2023)

Internationaal is afgesproken dat in 2030 dertig procent van het land- en wateroppervlak op aarde beschermd natuurgebied moet zijn. De bescherming van deze gebieden is een belangrijk middel om de achteruitgang van de biodiversiteit te stoppen. Biodiversiteitsverlies is een van de meest complexe vraagstukken van deze tijd, maar het besef lijkt nu doorgedrongen dat maatregelen om het verlies te stoppen geen uitstel meer dulden. Hoe ver zijn we in Nederland met het aanwijzen van beschermd natuurgebied, wat betekent deze bescherming en hoe breiden we dit aandeel beschermde gebieden uit? (Persbericht Wageningen UR, 16 mei 2023)

Het meeste recente Continue Onderzoek Burgerperspectieven van het Sociaal Cultureel Planbureau maakt duidelijk dat ontwerpend onderzoek, met haar verbeeldingskracht en mogelijke toekomstperspectieven, onmisbaar is bij burgers betrekken bij grote ruimtelijke transities. (RO Magazine, 10 mei 2023)

273 scholen, 607 kinderdagverblijven en bso’s, 257 verpleeghuizen en 902 sportvelden liggen te dicht bij drukke wegen. De lucht is er te vervuild en voldoet niet aan de hernieuwde richtlijn van de GGD. Dat blijkt uit data-onderzoek van Platform Investico. (Investico, 10 mei 2023)

De Apeldoornse binnenstad ondergaat de komende jaren een metamorfose. Verschillende delen van het centrum worden groener en verkeer wordt geweerd en letterlijk in andere banen geleid. De eerste schetsontwerpen van het project genaamd Stadspark Apeldoorn zijn gepresenteerd. (In de buurt, 11 mei 2023)

Veel parken in Nederlandse steden hebben geen bebouwde rand. Onderzoekers van het PBL berekenden dat 43 procent van de parkranden in Nederland niet grenst aan woningen of voorzieningen, maar aan een bedrijventerrein of onbebouwd terrein. Dat biedt kansen voor de binnenstedelijk bouwen en verbetering van de leefbaarheid. (Planbureau voor de Leefomgeving, 12 mei 2023)

De bouw van nieuwe woningen gaat steeds trager. Overheden kijken daarom nu vooral naar woningcorporaties. Bijvoorbeeld in Breda, waar woningcorporatie Alwel eind 2022 een deel van het project (108 woningen) overnam van projectontwikkelaar Reales. (Binnenlands Bestuur, 12 mei 2023)

Gemeenten die op korte termijn flexwoningen willen afnemen via de aanbesteding van het Rijksvastgoedbedrijf kunnen zich nog altijd melden. De komende maanden worden de woningen die door het Rijksvastgoedbedrijf zijn aanbesteed bij negen flexbouwers geleverd. (Persbericht ministerie van BZK, 10 mei 2023)

Tijdelijke huurcontracten worden, als het aan de Tweede Kamer ligt, grotendeels verboden. Een meerderheid steunt een initiatiefwetsvoorstel van de PvdA en de ChristenUnie dat als doel heeft de rechten van huurders beter te beschermen. (NOS Nieuws, 12 mei 2023)

Veruit de meeste Nederlanders zijn voorstander van ingrijpen door de overheid in de huurprijzen wanneer deze te hoog worden voor de gemiddelde Nederlander en niet meer in verhouding staan tot de kwaliteit van de woning. Dat blijkt uit een opinieonderzoek dat deze week is uitgevoerd onder een representatieve groep Nederlanders in het kader van de Wet Betaalbare huur. (Persbericht ministerie van BZK, 12 mei 2023)

Zorgzame gemeenschappen hebben de toekomst en zijn onmisbaar om de ouderenzorg toekomstbestendig te maken. Maar het systeem ligt nog te vaak dwars, zodat grensoverschrijdende initiatieven voor woonzorg onvoldoende kans krijgen. Dat is de kernboodschap van de bundel ‘Zorgzame buurten’, die Marcel Canoy, Jan Smelik en Marcel Ham presenteerden aan de Tweede Kamer. De bundel beschrijft vijftien inspirerende initiatieven die het systeem weten te trotseren en zorgzame gemeenschappen realiseren. (Movisie Nieuws, 10 mei 2023)

Een derde van de ruim 2000 kant-en-klare woningen die minister De Jonge heeft besteld om de meest acute woningnood op te lossen, is of nog niet gebouwd of staat in de opslag te verstoffen. Niet elke gemeente wil ze namelijk hebben, zo blijkt uit een brief aan de Tweede Kamer. (NOS Nieuws, 10 mei 2023)

Het aantal huurtransacties in het kale huursegment, 80% van alle transacties, is in het eerste kwartaal 2023 gedaald met -3,4% ten opzichte van het eerste kwartaal 2022. Over heel 2022 tekende zich een licht stijgende lijn af in het aantal huurtransacties in het kale huursegment. Hierbij valt een verschil op tussen appartementen en woningen. Bij appartementen dalen de prijzen terwijl bij woonhuizen de huurprijzen een stabiel niveau laten zien. Daarnaast is in het eerste kwartaal 2023 ook bij nieuwbouw sprake van een afname in het aantal verhuringen ten opzichte van het eerste kwartaal van 2022. (Persbericht NVM, 11 mei 2023)

Het artikel 'De realisatie van goedgekeurde plannen: inzicht in de doorlooptijden en factoren' van Huub Ploegmakers (Radboud Universiteit), Pim Beckers (Stadskwadraat) en Babak Firoozi Fooladi (Universiteit van Aalto, Finland) is winnaar van de VOGON Research Award. Op basis van een unieke dataset en een zorgvuldige analyse laat de studie zien dat er inderdaad sprake is van vertraging en dat de stijging van de woningprijzen hierbij een factor is. Tegen de verwachting in komt verder naar voren dat, gecorrigeerd voor de omvang van de plannen, binnenstedelijke plannen later starten, maar sneller worden voltooid. Lees de (genomineerde) artikelen. (VOGON, 11 mei 2023)

Het Amsterdamse gebouw Jonas door de vakjury verkozen tot hét Beste Gebouw van 2023. Het winnende gebouw is ontworpen door Orange Architects in opdracht van Amvest en het landschapsontwerp is verzorgd door Felixx Landscape Architects & Planners. Jonas is een voorbeeldstellend project voor duurzaam, betaalbaar én collectief wonen in de dichtbevolkte stad. De renovatie van de 94 woningen in van der Pekbuurt kreeg de Publieksprijs. (BNA Nieuws, 11 mei 2023)

De afvalwaterzuivering Kralingseveer in Capelle aan den IJssel wordt door medewerking van het hoogheemraadschap aangepast, zodat de geurverspreiding minder wordt. Hiermee is een belangrijke barrière weggenomen voor de bouw van circa 5.000 woningen voor de naastgelegen gebiedsontwikkeling Rivium. (Persbericht provincie Zuid-Holland, 10 mei 2023)

Ondanks de krapte op de arbeidsmarkt in Nederland is de automatisering van taken nauwelijks toegenomen. Daarnaast blijkt dat toepassing van nieuwe technologieën de belangrijkste drijfveer is voor bedrijven voor groei en productiviteit. Zo’n 75% van de bedrijven in Nederland is bezig met het toepassen van ‘big data’, ‘cloud computing’ en AI. Werkgevers verwachten een structurele verandering van 23% van de banen in de komende vijf jaar, waarbij analytisch denken en creativiteit de belangrijkste vaardigheden zijn. Zo blijkt uit het onlangs gepubliceerde The Future of Jobs Report 2023 van het World Economic Forum (WEF), dat is uitgevoerd onder 803 grote bedrijven in uiteenlopende sectoren in 45 landen. (Persbericht Universiteit van Amsterdam, 11 mei 2023)

In het eerste kwartaal van 2023 is de werkloosheid licht afgenomen en het aantal banen opnieuw toegenomen. Er waren 2 duizend werklozen minder dan een kwartaal eerder en er kwamen 63 duizend banen bij. Het aantal openstaande vacatures bleef gelijk. Daarmee blijft de spanning op de arbeidsmarkt hoog. Tegenover elke 100 werklozen stonden in het eerste kwartaal 122 vacatures. (CBS, 16 mei 2023)

Door krapte op de arbeidsmarkt en de hoge inflatie krijgt het bedrijfsleven in 2023 te maken met sterk stijgende loonkosten. In 2022 stegen de cao-lonen al met 3,2 procent; het was de grootste stijging sinds 2008. Dit jaar stijgen de loonkosten naar verwachting met zelfs 6,1 procent. Voor het gehele bedrijfsleven leidt dat tot een stijging van de loonkosten met circa 17 miljard euro, zo blijkt uit berekeningen van ABN AMRO. (Persbericht ABN AMRO, 16 mei 2023)

Het kabinet gaat nog 3 jaar (2023-2026) langer door met het aanjaagprogramma voor een sterk start-up- en scale-up ondernemingsklimaat in Nederland: Techleap.nl. Minister Micky Adriaansens heeft de Tweede Kamer geïnformeerd 15 miljoen euro budget aan de organisatie toe te kennen. Het ministerie van EZK doet daarnaast directe publieke investeringen in jonge groeibedrijven via bijvoorbeeld het Deep Tech Fund (250 miljoen euro samen met InvestNL), Dutch Future Fund (300 miljoen euro samen met InvestNL en het Europees Investeringsfonds), maar ook indirect via Nationaal Groeifonds projecten. (Persbericht ministerie van Economische Zaken en Klimaat, 11 mei 2023)

Nederland telde 82,1 duizend fysieke winkelvestigingen op 1 januari 2023. Dit zijn 1,6 duizend winkels minder dan een jaar eerder. Dit is de sterkste daling sinds het uitbreken van de coronapandemie. Het aantal winkels in schoenen en lederwaren daalde het sterkst, het aantal winkels in overige voedingsmiddelen steeg het meest. (CBS, 10 mei 2023)

Steeds meer ondernemers vragen subsidie aan voor projecten die bijdragen aan een circulaire economie. Het aantal circulaire projecten is zelfs nog nooit zo groot geweest als in 2021. Het aantal steeg met ruim 30% ten opzichte van vorig jaar. De projecten gaan vooral over plastics, chemicaliën en bouwmaterialen. Dit blijkt uit het jaarlijkse RVO-monitoringsrapport Circulaire Economie. (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, 15 mei 2023)

Flitsbezorgers in Amsterdam mogen zich niet meer in woongebieden vestigen, maar alleen nog op bedrijventerreinen. De gemeenteraad stemde woensdagavond in met een bestemmingsplan waarin dat is geregeld. (NOS Nieuws, 11 mei 2023)

Technische apparatuur in de veehouderij om de stikstofuitstoot te verminderen werkt minder goed dan eerder werd gedacht. Dat staat volgens NRC en de Gelderlander in de conceptversie van een nog niet gepubliceerd onderzoek van de Wageningen Universiteit. Duizenden agrarische bedrijven stoten daardoor meer stikstof uit dan toegestaan. (NOS Nieuws, 12 mei 2023)

De kwaliteit en kwantiteit van het grond- en oppervlaktewater in Nederland staan onder druk. Dat vormt een bedreiging voor onder andere de volksgezondheid, de natuur en de productieprocessen in de drinkwater­winning, industrie en landbouw. Bovendien wordt niet voldaan aan nationale en internationale voorschriften. Zo stelt de Europese Kaderrichtlijn Water normen voor 2027. Maar dat is vrijwel zeker niet meer haalbaar. Als gevolg hiervan kunnen tal van activiteiten in Nederland lokaal noodgedwongen stil komen te liggen, zoals is gebeurd in het stikstofdossier. (Persbericht Rli, 11 mei 2023)

Dat klimaatverandering gevolgen zal hebben voor Nederland is duidelijk. Betekent dit op andere manieren bouwen in de laaggelegen delta? Of verhuizen we de hele Randstad naar de hoger gelegen delen in het land? Lector Martine van den Boomen (Hogeschool Rotterdam) gaat in op de overwegingen aan de hand van een van de bijeenkomsten van het vijfjarige interdisciplinaire onderzoeksprogramma RED&BLUE. (Gebiedsontwikkeling.nu, 11 mei 2023)

Water en bodem moeten ‘sturend’ worden bij ruimtelijk beleid, besloot het kabinet onlangs.Hoe pakken we dat slim aan? Een breed gedragen langetermijnvisie voor de toekomst kan helpen, schrijven onderzoekers Ilse Voskamp, Daan Verstand en Wim Timmermans van Wageningen University Research in een essay. (Binnenlands Bestuur, 14 mei 2023)

Kleine en middelgrote gemeenten staan voor grote uitdagingen, vaak in landelijk gebied. Zo zorgen vergrijzing en ontgroening voor bevolkingsdaling, en hindert een tekort aan woningen de groei. Tegelijkertijd bieden de kwaliteiten van deze gemeenten ook kansen. In deze gebieden is er vaak meer ruimte voor woningbouw en bedrijven om zich te vestigen, wat de economie en werkgelegenheid kan stimuleren. Om deze vraagstukken aan te pakken zijn Town Deals ontwikkeld. (Agenda Stad, 11 mei 2023)

- Regeling van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van 9 mei 2023, nr. 2023-0000016374, houdende regels voor het verstrekken van een specifieke uitkering ten behoeve van de uitvoeringsactiviteiten van Regio Deals, vierde tranche (Regeling specifieke uitkering Regio Deals vierde tranche)
- Regeling van de Minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening van 8 mei 2023, nr. 2023-0000018463, tot wijziging van de Meerjarige regeling specifieke uitkeringen aandachtsgroepen
- Regeling van de Minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening van 8 mei 2023 tot wijziging en aanvulling van de Regeling uitvoering Crisis- en herstelwet (Regeling uitvoering Crisis- en herstelwet (eenentwintigste tranche))

- Kamerbrief met reactie op brief IVBN en NEPROM en diverse onderzoeken
- Kamerbrief over proces richting inwerkingtreding Omgevingswet

- Kamerbrief over voortgang MIRT-onderzoek Lelylijn

- Kamerbrief over voorstel wet tijdelijke regels over instelling van een Klimaatfonds
- Aanbiedingsbrief evaluatie StartupDelta en Techleap.nl programma’s

- Kamerbrief over de Staat van het Onderwijs 2023

- Aanbiedingsbrief Onderzoek Bekostiging en beloning van beschermingsbewind bij schulden

Woningzoekers houden deels rekening met geluidsoverlast en luchtvervuiling bij de aankoop van een huis. Een verbetering in de luchtkwaliteit en een vermindering van geluidsoverlast lijkt voor een beperkte stijging van de onderliggende waarde van huizen te zorgen. Die stijging in de waarde van huizen is kleiner dan de gezondheidswinst die mensen ervaren. Dat blijkt uit een overzichtsstudie van het Centraal Planbureau. (Persbericht CPB, 11 mei 2023)

In 2022 ging 44 procent van de mensen die op minder dan 7,5 kilometer van hun werk woont, met de auto daarnaar toe. Maar het is beter voor de gezondheid, het milieu en het klimaat als mensen minder met de auto reizen en zich actief naar hun werk verplaatsen. Bijvoorbeeld op de fiets, lopend en/of met het openbaar vervoer. Het RIVM onderzocht op basis van gedragspsychologie waarom mensen voor een bepaald vervoersmiddel kiezen. Ook heeft het RIVM onderzocht welke maatregelen, zowel vanuit de overheid als van werkgevers, werkenden stimuleren om op een actieve manier naar het werk te gaan. (Persbericht RIVM, 11 mei 2023)

Ruim 11.000 inwoners hebben meegedaan aan een online burgerraadpleging over de plannen voor de Lelylijn. De belangrijkste uitkomsten zijn dat inwoners het belangrijk vinden dat de Lelylijn zorgt voor een snellere spoorverbinding tussen Noordelijk-Nederland en de Randstad en dat de natuur zo min mogelijk last heeft van de nieuwe spoorverbinding. Inwoners van Noordelijk Nederland vinden het belangrijk dat de lijn zorgt voor kansengelijkheid en een sterkere economie. (Persbericht ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, 15 mei 2023)

In 2022 gingen 84 duizend werknemers met pensioen, 12 procent minder dan een jaar eerder. Zij waren gemiddeld 65 jaar en 8 maanden oud. De pensioenleeftijd was 3 maanden hoger dan in 2021 en vrijwel even hoog als in 2020. (CBS, 15 mei 2023)