Nieuwsflits Stad en Regio

Deze week presenteerde Platform Ontwerp NL de publicatie 'Onze plek – de cultuur van de leefomgeving'. In opdracht van het ministerie van OCW gingen ontwerpers het gesprek aan met 16 groepen door heel Nederland over hun leefomgeving. “Als je ruimtelijk iets gaat veranderen, kijk eerst naar de sociale samenhang in die ruimte.” (Gebiedsontwikkeling.nu, 09 november 2024)

De brede welvaart, een veelomvattende maat voor de kwaliteit van leven, is in Nederland het grootst buiten de steden. In de landelijke gebieden zijn de materiële welvaart, veiligheid, sociale cohesie en het woonplezier over het algemeen groter dan in steden. Stedelijke gemeenten scoren relatief hoog op de dimensie Werk en opleiding. Dit blijkt uit de Atlas voor gemeenten 2024. Er zijn forse verschillen tussen stedelijke gemeenten in brede welvaart. De stad met de grootste brede welvaart, Hengelo, heeft van de 50 (groot)stedelijke gemeenten de hoogste score op de dimensie Woonplezier en scoort ook hoog op de dimensies Werk-privébalans en Veiligheid. (Atlas Research, 11 november 2024)

Sinds de coronapandemie ervaren steeds meer mensen overlast door daklozen. In vijf jaar tijd is het aantal meldingen bijna verdubbeld, blijkt uit politiecijfers die het ANP analyseerde. (Binnenlands Bestuur, 08 november 2024)

De provincie Noord-Brabant presenteert de Uitvoeringsagenda Brede Welvaart 2024-2027: een concreet plan om bij te dragen aan een goede kwaliteit van leven voor alle Brabanders. (Persbericht provincie Noord-Brabant, 08 november 2024)

Schoon water, bodem, lucht en onze natuurlijke omgeving zijn de basis voor onze gezondheid en voedselproductie. Tegelijkertijd heeft de natuur in Nederland het moeilijk door onder meer droogte en stikstof. Rijk en provincies nemen daarom maatregelen om de natuur te verbeteren. Het Rijk stelt ruim 1,3 miljard euro beschikbaar waarmee provincies nu aan de slag kunnen met de uitvoering van hun plannen. (Persbericht ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur, 11 november 2024)

We zien in de Gezonde Stad Index dat de bijdrage die de fysieke inrichting van steden levert aan gezondheid op sommige onderdelen toeneemt. Dat is goed nieuws. Er is ook een ‘maar’. Want op andere onderdelen zien we achteruitgang. Door de verdichtende centra is er bijvoorbeeld minder groen en stressgevoelens nemen toe. Apeldoorn is de nieuwe koploper door gemiddeld stabiel te scoren en uit te blinken op Gezonde Gemeenschap. Maastricht volgt op een tweede plaats en Groningen en Nijmegen delen de derde plaats. (Persbericht ARCADIS, 12 november 2024)

Nijkleaster-Westerhûs: Kop-hals-klooster in Hilaard, Nimeto in Utrecht en Vreewijk in Rotterdam winnen dit jaar de NRP Gulden Feniks. Zij wonnen deze prijs met hun voorbeeldstellende project op het gebied van respectievelijk transformatie, renovatie en gebiedstransformatie. De wildcard ging dit jaar naar het Stadhuis Den Helder. (Nationaal Renovatie Platform, 08 november 2024)

In het derde kwartaal van 2024 neemt het aantal te koop gezette bestaande woningen licht toe, waardoor het totale aantal te koop staande woningen nu ongeveer 65.800 woningen bedraagt. Het aanbod nieuwbouw koopwoningen stabiliseert rond de 15.000; een aantal dat nog steeds historisch laag blijft. De vraag naar koopwoningen neemt weer toe, wat per saldo resulteert in een steeds krappere koopwoningmarkt en een aanhoudende koopprijsstijging. De verkoopactiviteit stijgt, met name onder koopstarters die weer meer kansen zien op de markt van bestaande koopwoningen. Dit blijkt uit de zevenenveertigste Monitor Koopwoningmarkt over het derde kwartaal van 2024. (TU Delft, 08 november 2024)

De Tweede Kamer begint deze week met de plenaire behandeling van twee nieuwe wetten die de huurtoeslag minder complex maken. Meer huurders kunnen hierdoor een beroep gaan doen op huurtoeslag. En de meeste huidige ontvangers gaan erop vooruit na invoering. De maatregelen staan in de wetsvoorstellen ‘Vereenvoudiging van de huurtoeslag’ en ‘Huurtoeslag ter verbetering van de koopkracht en vereenvoudiging van de regeling’. De overheid maakt in 2025 voor de vereenvoudiging en verbetering van de huurtoeslag 215 miljoen euro vrij en vanaf 2026 structureel 650 miljoen euro per jaar. (Persbericht ministerie van VRO, 11 november 2024)

Het woningbouwbeleid focust te eenzijdig op nieuwbouwprojecten. Zonde, stellen honderd organisaties in het Renovatiemanifest. Het op grote schaal renoveren van bestaande gebouwen kan volgens de ondertekenaars een half miljoen nieuwe woningen opleveren. (Gebiedsontwikkeling.nu, 07 november 2024)

Provincie Gelderland gaat grond aankopen voor woningbouw. Hiermee willen Gedeputeerde Staten minstens 5 grote woningbouwprojecten versnellen. Het college start dit jaar met de grondaankoop voor een woningbouwproject van meer dan 250 woningen. Hiervoor zet de provincie 4 miljoen euro in. (Persbericht provincie Gelderland, 08 november 2024)

In samenspraak met veel partijen heeft de provincie Noord-Brabant de ‘Handreiking kwalitatief (her)programmeren’ door Stec groep laten maken. Hiermee wil de provincie de Brabantse gemeenten en andere bij de woningbouw betrokken partijen helpen om bestaande woningbouwplannen beter aan te laten sluiten op de veranderende vraag. En ook op de afspraken die hierover gemaakt zijn in de Regionale Woondeals. (Persbericht provincie Noord-Brabant, 12 november 2024)

De binnenstad van Rotterdam maakt de komende jaren een flinke ontwikkeling door. Twee grote projecten, Lumière en RISE, brengen meer woningen (1750) en levendigheid naar het hart van de stad. Daarnaast verbinden de plannen ook verschillende delen van het centrum. Het college vraagt de raad om de bestemmingsplannen van deze projecten vast te stellen. (Persbericht gemeente Rotterdam, 07 november 2024)

Gemeente Haarlem heeft een masterplan gemaakt voor de vernieuwing van het overdekte deel van het winkelcentrum in Schalkwijk. In het plan staat hoe het winkelcentrum verandert in een bruisend stadsdeelcentrum. Het plan geeft aan waar ruimte komt voor wonen (1400 woningen), werken en winkelen, maar ook voor sporten, maatschappelijke voorzieningen en groen. (Persbericht gemeente Haarlem, 07 november 2024)

Na jaren van voorbereidende werkzaamheden gaat de daadwerkelijke bouw van het Stationshart in Hilversum eindelijk van start. De aanbesteding voor de ondergrondse fietsenstalling en de eerste 2 bouwblokken is officieel begonnen. Onder het stationsplein wordt een stalling gebouwd voor ongeveer 5.000 fietsen. Boven op deze stalling komen 2 gebouwen met ruimte voor wonen (minimaal 114 woningen), werken en horeca ( 7.900m2 niet-woonfuncties) met buitenterrassen. In project Stationshart komen aan de centrumzijde van het spoor maximaal 450 woningen en 12.000m2 niet-woonfuncties zoals kantoren, creatieve bedrijven en – in beperkte mate – winkels en horeca. (Persbericht gemeente Hilversum, 07 november 2024)

Op de plek van het oude ziekenhuis Tergooi in Hilversum Oost komen 329 woningen waarvan uiteindelijk 158 sociale huurwoningen en 10 in het middensegment. Deze huurwoningen worden eigendom van de Alliantie. De gemeente heeft recent ingestemd met een aanpassing van het woonprogramma, waardoor er meer sociale huurwoningen in het project komen. (NUL20, 11 november 2024)

Er zijn fundamentele en brede problemen op de arbeidsmarkt. Er is bijzondere aandacht nodig voor de tweedeling in het beschermingsniveau tussen categorieën werkenden en voor de structurele personeelstekorten. Mede in dat licht schiet de aanpak van de regering in twee wetsvoorstellen om de arbeidsmarkt te hervormen tekort, omdat deze de arbeidsmarkt niet fundamenteel hervormt. Zo wordt het vaste contract niet aangepast en ontbreken samenhangende hervormingen op aanverwante terreinen als de sociale zekerheid en de fiscaliteit. (Persbericht Raad van State, 11 november 2024)

Real Estate Research Quarterly steekt de thermometer in de kantorenmarkt. Na decennia van groei is de kantorenmarkt verzadigd. De vraag naar kantoorruimte daalt, en als die er is concentreert die zich steeds meer in de grote steden. Verder artikelen over de gezonde werkplek (maakt productiever), de vastgoedstrategie van bedrijven passen (de invloed van het hybride werken) en de Amsterdamse kantorenmarkt (nauwelijks liquide). (Real Estate Magazine, 12 november 2024)

De markt voor commercieel vastgoed in woningen en winkels neemt in omvang af. Bij woningen zorgt een reeks voor beleggers nadelige maatregelen ervoor dat woningen van de huursector naar de koopsector overgeheveld worden. Winkelgebouwen krijgen een andere functie doordat consumenten hun aankopen tegenwoordig ook vaak vanuit huis doen. Over de kantorenmarkt is voorzichtig goed nieuws te melden; het voorlopige plafond van thuiswerken lijkt bereikt. (Accountant.nl, Persbericht ABN AMRO, 06 november 2024)

Extra investeringen in innovatie, kennis, technologie zijn cruciaal. Een kansrijke technologie waarin Nederland wil blijven uitblinken is fotonica. Dat zijn chips die voor het overbrengen van informatie licht in plaats van elektronen gebruiken. Het consortium PIXEurope, dat bestaat uit partijen uit elf landen waaronder Nederland, is geselecteerd voor contractbesprekingen om een Europese proeffabriek voor fotonische chips te ontwikkelen. Eindhoven en Enschede zijn belangrijke toekomstige locaties voor de beoogde productiefaciliteiten. (Persbericht ministerie van Economische Zaken, 11 november 2024)

De provincie Noord-Brabant, de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM), de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) en Tilburg University gaan verkennen hoe ze geavanceerde rekenkracht aan kunnen bieden aan bedrijven en instellingen in Brabant. Het initiatief richt zich in het bijzonder op toepassingen in kunstmatige intelligentie (AI) en Big Data. (Persbericht provincie Noord-Brabant, 07 november 2024)

Bijna driekwart van de grote gemeenten ervaart veel problemen met arbeidsmigranten, blijkt uit onderzoek van Binnenlands Bestuur met de G4 en de G40. Zonder verplichte adresopgave verdwijnen ze vaak onder de radar. Twee derde van de gemeenten wil strenger kunnen sturen op bedrijven die werken met veel arbeidsmigranten. (Binnenlands Bestuur, 09 november 2024)

Zes gemeenten hebben in twee jaar tijd een paar honderd dakloze arbeidsmigranten weer aan het werk geholpen. Dakloze arbeidsmigranten komen in deze gemeenten in een kortdurende opvang en worden geholpen bij het vinden van werk of begeleid bij het terugkeren naar het land van herkomst. De gemeenten willen met deze proef voorkomen dat het aantal dakloze arbeidsmigranten verder toeneemt. (NOS Nieuws, 09 november 2024)

Wat is nu het effect van het Nederlandse inburgerings- en opvangbeleid op Syrische vluchtelingen die 7 tot 10 jaar geleden een verblijfsvergunning kregen? Het blijkt dat een inburgeringstraject leidt tot het beter leren van de taal, grotere kans op (betaald) werk en een hoger uurloon. Positieve effecten die lang doorwerken. Anderzijds hebben een lange opvangduur en veel verhuizen tijdens de opvang hier een negatief effect op. Dit blijkt uit onderzoek van het WODC, EUR, CBS en RIVM. De onderzoekers pleiten voor een kortere opvangperiode en het actief aanbieden van dagbesteding, zoals werk. Dit staat ver af van de recente kabinetsvoorstellen om de opvang te versoberen en het spreidingsbeleid af te schaffen. (WODC, 06 november 2024)

In hoeverre speelt het hebben én krijgen van kinderen een rol bij de arbeidsmarktparticipatie van vrouwelijke statushouders in Nederland? Naarmate deze groep langer in Nederland is, zien we een toename in het aantal vrouwen dat moeder wordt. Hoewel vrouwen graag willen werken, neemt slechts een klein deel binnen de eerste vijf jaar na het verkrijgen van een verblijfsvergunning asiel deel aan de Nederlandse arbeidsmarkt. Dit geldt vooral voor vrouwen die bij aankomst jonge kinderen hadden of in Nederland kinderen kregen. (NIDI Nieuws, 06 november 2024)

Uit naam van het TU Delft PowerWeb Institute overhandigen onderzoekers Kenneth Brunninx en Simon Tindemans op 14 november 2024 een Position Paper aan de Tweede Kamer, met een mogelijke oplossing voor de grote netwerkcapaciteit-problemen die in Nederland steeds vaker opspelen. De oplossing die de onderzoekers van het TU Delft PowerWeb Institute aanbieden, is de ‘flexibele backstop’. Met een flexibele backstop kan de huidige capaciteit van het elektriciteitsnet efficiënter gebruikt worden zonder aan veiligheid of betrouwbaarheid in te winnen. (Persbericht TU Delft, 11 november 2024)

De contingentenaanpak van TNO ondersteunt de bouwsector en overheden bij de versnelling van de verduurzaming van de Nederlandse woningvoorraad. Met behulp van AI worden geschikte woningen geselecteerd voor verduurzamingsmaatregelen. Projecten met de bouw- en vastgoedsector, in samenwerking met overheden, bevestigen de verwachte efficiëntievoordelen. Bovendien bieden ze nieuwe inzichten om de gebouwde omgeving efficiënter en volgens geïndustrialiseerde processen te verduurzamen. (TNO Nieuws, 07 november 2024)

Als het niet lukt om warmtenetten uit te rollen in Zuid-Holland, worden de klimaatdoelen niet gehaald en gaat de energietransitie veel duurder uitpakken. Gemeenten in Zuid-Holland moeten daarom samenwerken in clusters om warmtebronnen beter te gebruiken en vraag goed te bundelen. Dit voorkomt dat gemeenten apart van elkaar warmte gaan ontwikkelen, wat inefficiënt en duur is. Dit blijkt uit het advies ‘Vlottrekken warmte in Zuid-Holland’. (Persbericht provincie Zuid-Holland, 06 november 2024)

De nieuwe Utrechtse stadswijk Merwede is de eerste wijk in Nederland en in Europa die wordt gebouwd op basis van een nieuw type stroomcontract. Via een collectief warmtesysteem worden de woningen straks verwarmd en door een groepscontract af te sluiten. Ook is er nog ruimte voor voorzieningen, zoals een school en een supermarkt. (Persbericht gemeente Utrecht, 11 november 2024)

In het tweede Uitvoeringsprogramma Klimaatadaptie 2025-2028 ligt de nadruk op het beter en sneller weerbaar maken van de provincie tegen weersextremen als langdurige hitte, droogte en wateroverlast. (Persbericht provincie Utrecht, 13 november 2024)

- Kamerbrief over leennormen Hypothecair Krediet 2025

- Kamerbrief over tegengaan energiearmoede

- Kamerbrief over stand van zaken bibliotheekstelsel 2024

- Kamerbrief over actieplan arbeidsmarktparticipatie Oekraïense ontheemden

Het kabinet gaat voorlopig geen onderzoek doen naar de aanleg van de Lelylijn. Ook de plannen voor de Nedersaksenlijn gaan in de ijskast. Dat hebben bestuurders van de drie noordelijke provincies gisteravond te horen gekregen op het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. (NOS Nieuws, 07 november 2024)