Nieuwsflits Stad en Regio

Het kabinet bestudeert de invoering van een belasting op onbebouwde grond, maar met een woonfunctie. En het gaat aan de slag met de uitwerking en vormgeving van een ‘Rijksgrondfaciliteit’ die gemeenten kan ondersteunen bij de woningbouwopgave en het voeren van actief grondbeleid. (Stadszaken, 25 november 2024)

Het percentage inwoners van Nederland met overgewicht zal oplopen tot 64% in 2050. In 2022 was dit 50%. Het percentage stijgt in elke leeftijdsgroep, maar neemt het meest toe in de groep 18 tot en met 44 jaar. Dat blijkt uit de nieuwe Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV) die het RIVM op 27 november publiceert. (RIVM, 25 november 2024)

Meer dan de helft van de volwassenen heeft overgewicht en arme mensen leven ruim acht jaar korter dan rijke ­mensen. De leefomgeving speelt hierbij een cruciale rol. Hoe wordt Nederland gezonder? Meer hierover in een themanummer van ESB over ongezond leven. (ESB, 21 november 2024)

De Rapportage Integratie en Samenleven beschrijft hoe verschillende herkomstgroepen zich verhouden tot het gemiddelde van de bevolking in Nederland. Zijn de verschillen in de afgelopen jaren afgenomen? Hoe zijn de ontwikkelingen bij migranten en bij de in Nederland geboren tweede generatie? Dit rapport beschrijft de ontwikkeling van integratie tot en met 2023. (CBS, 22 november 2024)

Leven in een omgeving die voldoet aan jouw wensen en behoeften - dát is leefbaarheid. Voor het eerst heeft de provincie Groningen een leefbaarheidsvisie opgesteld, voor de periode 2024-2035. Met deze visie zet de provincie een nieuwe stap om samen met inwoners, gemeenten en maatschappelijke partners de brede welvaart in de provincie te versterken. (Persbericht provincie Groningen, 20 november 2024)

Gebiedsontwikkeling is een verdienmodel. Er wordt vooral gestuurd op een positief grondexploitatieresultaat of winstmaximalisatie, terwijl juist het maatschappelijk rendement zo waardevol is. Ferry Renne, procesmanager bij Brink, pleit voor een verandering en stelt dat moderne gebiedsontwikkeling dwingt om op een andere manier naar ‘baten’ te kijken. (Gebiedsontwikkeling.nu, 21 november 2024)

De toekomstvisie Nederland in 2120 heeft de prestigieuze Grote Maaskantprijs gewonnen—een oeuvreprijs voor baanbrekend werk in architectuur en ruimtelijke inrichting. Een perfect moment om terug te gaan naar waar het vijf jaar geleden begon: het atelier van Wageningen University & Research. (Universiteit Wageningen, 21 november 2024)

Maatschappelijke voorzieningen zoals scholen, buurthuizen en sportaccommodaties zijn onmisbaar voor een leefbare stad. Maar het programmeren en realiseren ervan is complex. Hoe stem je het aanbod af op de behoeften van bewoners, zorg je voor voldoende financiering en benut je schaarse ruimte slim? Gemeenten, inwoners en maatschappelijke partners staan samen voor de uitdaging om voorzieningen toekomstbestendig en betaalbaar te maken. Dit artikel geeft inzicht in de belangrijkste aspecten rondom programmering, financiering, ruimtegebruik en samenwerking en biedt aanknopingspunten om daar invulling aan te geven. (Platform31, 21 november 2024)

Nederland moet alle zeilen bijzetten om te voldoen aan de groeiende vraag naar woningen. De vraag is niet alleen waar we al die nieuwe woningen plaatsen, maar ook hoe we de leefbaarheid, vitaliteit en het bijbehorende voorzieningenniveau in die nieuwe en bestaande wijken borgen. (Gebiedsontwikkeling.nu, 22 november 2024)

In vier regio’s – Kennisregio aan Zee (Delft, Den Haag Leiden), Fryslân, Regio IJssel-Vechtdelta en Groene Metropool Arnhem-Nijmegen – zijn in de eerste helft van 2024 verkenningen uitgevoerd wat water en bodem sturend betekent. De regionale praktijken laten zien dat grote opgaven als klimaatverandering en biodiversiteit in onze verstedelijkte delta succesvol kunnen worden aangepakt als we het levende bodem en watersysteem als basis nemen voor ruimtelijke ontwikkeling. Het College van Rijksbouwmeester en Rijksadviseurs (CRa) geeft drie tips waar je in de uitvoering de focus op kan leggen. (College van Rijksadviseurs, 25 november 2024)

Den Haag wil meer regie gaan voeren op ruimtelijke ontwikkelingen in de stad. Hiertoe is door het college van B&W een nieuwe Nota Grondbeleid naar de gemeenteraad gestuurd, met voorstellen voor een actiever grondbeleid. Ook is hiervoor alvast 5 miljoen euro uitgetrokken. Het college wil het bijvoorbeeld gemakkelijker maken om als gemeente leegstaand vastgoed aan te kopen. Of om gebouwen te transformeren en voorzieningen te organiseren. (Persbericht gemeente Den Haag, 22 november 2024)

Corporaties bouwden in 2023 in totaal 17.801 nieuwbouwwoningen. Dit is een toename van 11% ten opzichte van 2022. Deze worden vrijwel geheel met 4,3 miljard euro aan leningen betaald. Ondanks deze toename ligt de nieuwbouwproductie lager dan corporaties zouden willen. Lange bestemmingsplanprocedures, tekort aan beschikbare bouwgrond en gestegen bouwkosten spelen hierbij een rol. (Aedes Nieuws, 21 november 2024)

In oktober 2024 waren de prijzen van bestaande koopwoningen gemiddeld 11,5 procent hoger dan in oktober 2023. Dat is de grootste stijging in ruim twee jaar. Ten opzichte van september 2024 stegen de prijzen in oktober met 0,8 procent. De prijsontwikkelingen in dit bericht zijn gebaseerd op de prijsindex va (CBS, 22 november 2024)

De Nederlandse woningmarkt blijft in de lift zitten. De gemiddelde koopwoning heeft momenteel een waarde van €499.000, en lijkt daarmee binnenkort door de grens van €500.000 te breken. Onderzoek van Calcasa toont aan dat de gemiddelde overwaarde per woning momenteel €220.000 bedraagt. Dit is een forse stijging vergeleken met twee jaar geleden, toen dit bedrag nog op €175.000 lag. (Calcasa, 25 november 2024)

Verhuurders klaagden de afgelopen tijd dat allerlei overheidsmaatregelen verhuur onaantrekkelijk maken en ze daarom huurwoningen verkopen zodra een huurder vertrekt. Toch is het aantal huurwoningen van verhuurders met een winstoogmerk in een jaar tijd stabiel gebleven. Dat blijkt uit de nieuwe kwartaalcijfers van het Kadaster. (NOS Nieuws, 21 november 2024)

Opinie. Raymond Gradus (Vrije Universiteit Amsterdam). De overheid bouwt de hypotheekrenteaftrek sinds 2013 geleidelijk aan af. In het Belastingplan 2025 verlaat kabinet Schoof echter het uitgangspunt dat alle inkomens tegen hetzelfde tarief de hypotheekrenteaftrek mogen aftrekken. Hogere inkomens krijgen straks meer aftrek dan lagere inkomens. De Eerste Kamer zou het Belastingplan moeten laten aanpassen. (ESB, 25 november 2024)

Na maandenlange onderhandelingen houdt de minister vast aan een torenhoge huurverhoging. De Woonbond weigert om huurders de rekening van de wooncrisis te laten betalen. (Woonbond, 21 november 2024)

Om te weten hoe beleid het inkomen van burgers beïnvloedt, worden koopkrachtplaatjes gebruikt. In de plaatjes wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende categorieën, zoals inkomensgroepen en gezinssamenstellingen. Er wordt hierbij echter geen onderscheid gemaakt tussen kopers en huurders, terwijl er wel degelijk verschillen zijn in de ontwikkeling van woonlasten tussen deze groepen en daarmee in de inflatie die zij ervaren. (ESB, 25 november 2024)

Achmea Real Estate gaat samen met Buurtwonen op 20 tot 25 locaties elk 15 tot 25 sociale- en middenhuurappartementen bouwen. Het zorgvastgoedfonds van vermogensbeheerder Achmea Real Estate investeert ruim 100 miljoen euro in de bouw van seniorenwoningen. (Binnenlands Bestuur, 26 november 2024)

De gemeente Bodegraven-Reeuwijk, Arvast Groep en De Vries en Verburg Ontwikkeling hebben een overeenkomst gesloten om het bedrijventerrein op de Reeuwijkse Poort te transformeren naar een aantrekkelijke woon-, leef en werkomgeving. De kantoorgebouwen worden gerenoveerd en aan de kant van de Reeuwijkse Plassen maken de bestaande kantoren plaats voor woningbouw van ongeveer 200 appartementen, voor zowel huur- als koop. (Arvast Groep, 22 november 2024)

Tegen het licht van maatschappelijke uitdagingen en veranderingen op de arbeidsmarkt zou een leven lang ontwikkelen voor iedereen vanzelfsprekend moeten zijn. Toch laat onderzoek van het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) van de Universiteit Maastricht gefinancierd door de LLO-Katalysator zien dat deelname aan werkgerelateerde cursussen sinds 2004 relatief stabiel is, en blijft steken op 53 procent. (Persbericht Universiteit Maastricht, 21 november 2024)

Het belang van de dienstensector voor de Nederlandse economie is in vergelijking met 1950 sterk toegenomen. De dienstensector was in 2023 goed voor 77 procent van de totale toegevoegde waarde in Nederland. In 1950 was dat 49 procent. Het toegenomen economische belang is ook terug te zien op de arbeidsmarkt: 4 op de 5 gewerkte uren werden in 2023 besteed aan dienstverlening. (CBS, 26 november 2024)

De Nederlandse winkelvastgoedmarkt blijft volop in beweging. Dankzij een lagere inflatie en hogere lonen hebben consumenten gemiddeld 2,5 procent meer te besteden en dat zorgt voor meer bezoekers in populaire winkelgebieden. Maar er zijn ook zorgen: het consumentenvertrouwen blijft laag en er is nog veel economische onzekerheid. Bovendien hebben winkeliers het lastig door krappe winstmarges en concurrentie van grote internationale en online winkels. Dit leidt tot meer lege panden en faillissementen. Toch ontstaan er nieuwe kansen voor ondernemers en worden winkelstraten steeds gevarieerder. Dat en meer is te lezen in het Winkelrapport 2024. (NVM, 27 november 2024)

Het kabinet vervroegt een bijdrage van 53,8 miljoen euro voor het Nationaal Groeifonds-project PhotonDelta, dat Nederland verder op de kaart zet als leidende speler in de mondiale chipindustrie. (Persbericht ministerie van Economische Zaken, 26 november 2024)

Voor het eerst na de coronacrisis is de groei van de werkzame beroepsbevolking gestopt. In het derde kwartaal van 2024 nam deze af met 34 duizend ten opzichte van het voorgaande kwartaal. Vooral bij beroepen met minder complexe taken nam het aantal werkenden af. (CBS, 22 november 2024)

Nederland krijgt steeds vaker te maken met krapte op het elektriciteitsnet. TNO onderzocht op welke manier netcongestie op laagspanningsnetten in de gebouwde omgeving verminderd of voorkomen kan worden. TNO concludeert dat het gebruik van slimme apparaten overbelasting van het elektriciteitsnet in veel gevallen kan voorkomen. Het onderzoek maakt ook inzichtelijk wat er technisch nodig is om de apparaten slim te maken en de flexibiliteit te benutten. (TNO Nieuws, 22 november 2024)

Circulair beleid richt zich binnen gebiedsontwikkeling nu nog vooral op het hergebruik van materialen. Dat kan en moet anders, blijkt uit een beleidsanalyse van TU Delft-onderzoekers. “Als we de circulaire economie echt serieus willen nemen, dan zullen we het economische perspectief beter moeten verwerken in beleid en activiteiten in gebiedsontwikkeling.” (Gebiedsontwikkeling.nu, 20 november 2024)

Corporaties lopen voorop in het verduurzamen van woningen. Vorig jaar investeerden ze meer dan 10 miljard euro in onderhoud en de verduurzaming, waardoor huurders in een comfortabele en energiezuinige woning kunnen wonen. In 2023 is aantal corporatiewoningen met energielabel A of beter met 147.900 toegenomen tot bijna een miljoen zeer energiezuinige woningen. Daarmee heeft 44,1% van de corporatievoorraad energielabel A of beter. (Aedes Nieuws, 21 november 2024)

In 2050 moeten alle woningen in Nederland aardgasvrij zijn. Om dat te halen staat een wijkaanpak centraal: woningen moeten niet individueel maar wijk voor wijk worden aangepakt. Maar wat behelst zo’n wijkaanpak precies? Het PBL onderscheidt in een recent onderzoek drie manieren (discoursen) waarmee de rijksoverheid over de wijkaanpak in de warmtetransitie spreekt. (Planbureau voor de Leefomgeving, 21 november 2024)

Uit onderzoek van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) blijkt dat de energiebesparing van een hybride warmtepomp flink hoger kan zijn dan tot nu toe werd gedacht: gemiddeld 70% vergeleken met een HR-ketel op aardgas. En met een advies op maat van een energieadviseur, kan de besparing nog verder oplopen. (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, 22 november 2024)

In een ongevraagd advies aan regering en parlement pleit de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) ervoor om het versterken van de positie van uitvoerende professionals en organisaties binnen de overheid te versnellen. De maatschappelijke opgaven zijn groot, er is geen tijd te verliezen; de kennis en voeling met de samenleving moet via de uitvoerders onderdeel worden van de overheid. Dat is noodzakelijk voor herstel van het vertrouwen van burgers en het gezag van de overheid. (ROB, 20 november 2024)

Voor duurzame oplossingen in aandachtswijken is multi-level onderzoek nodig, schreef Fenna van Marle. Jet Bussemaker, Roos van Lammeren en Suzan van der Pas delen die opinie, maar dan wel samen met onderzoek naar domeinoverstijgend samenwerken. (Sociale vraagstukken, 26 november 2024)

Regeling van de Minister van Infrastructuur en Waterstaat van 18 november 2024, nr. IENW/BSK-2024/321845, tot wijziging van de Tijdelijke regeling specifieke uitkering mobiliteitspakketten ten behoeve van woningbouw en de Regeling specifieke uitkering woningbouw op korte termijn door bovenplanse infrastructuur

- Kamerbrief Kabinetsreactie Interdepartementaal Beleidsonderzoek Woningbouw en Grond

- Kamerbrief met reactie op brief over Tracébesluit A27/A12 Ring Utrecht

- Kamerbrief stand van zaken netcongestie

- Kamerbrief over datacenters in de Nederlandse digitale economie

- Kamerbrief over Energiemonitor Glastuinbouw 2023

Staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu ziet maar weinig mogelijkheden om de aanleg van de Lelylijn te financieren. Dat blijkt uit antwoorden die Jansen heeft gegeven op Kamervragen van NSC en BBB. (Omroep Flevoland, 21 november 2024)

In een gezamenlijke verklaring hebben de staatshoofden en regeringsleiders van de EU-lidstaten met de Budapest Declaration on the New European Competitiveness Deal een breed pakket aan initiatieven gepresenteerd om de concurrentiekracht van de EU te versterken. Met de lancering van deze verklaring zetten de regeringsleiders in op een duurzamer, innovatiever en competitiever economisch model dat de weerbaarheid en groei van de Europese Unie moet versterken. (Het Huis van de Nederlandse Provincies, 20 november 2024)

The global resurgence of industrial policies – state-led strategic interventions designed to reshape an economy’s production structure – can yield positive results but need to be designed and implemented with tactical precision, the European Bank for Reconstruction and Development (EBRD) said today. The Bank’s latest Transition Report, entitled 'Navigating Industrial Policy', sheds light on industrial policies across the EBRD regions and beyond, citing their mixed track record and presenting key principles for improving their success rate, while also highlighting the nuanced complexities of executing them effectively. (European Bank for Reconstruction and Development, 26 november 2024)