Nieuwsflits Stad en Regio

Ter ere van haar 183e verjaardag presenteert de TU Delft vier radicale, maar realistische scenario’s voor de toekomst van het Nederlandse mobiliteitssysteem in 2050. Deze scenario’s zijn ontwikkeld door een multidisciplinair team onderzoekers, genaamd ‘de Mobilisers,’ en dienen als strategisch denkkader om stakeholders in de overheid, het bedrijfsleven en kennisinstituten te helpen bij het doorgronden van de complexe uitdagingen rondom mobiliteit. De vier scenario’s en het bijbehorende rapport zijn online in te zien. (TU Delft, 16 januari 2025)

Een bruisende binnentuin vol biodiversiteit, een buurtschuur die opslag én ontmoetingsplek is, en bewoners die samen hun leefomgeving vormgeven. Dit zijn geen dromen, maar realiteit in wijken waar welzijn centraal staat. Om te weten wat op dit vlak écht effect heeft, onderzoekt Heijmans samen met Universiteit Utrecht welke succesfactoren sociale cohesie en welzijn in nieuwbouwwijken bevorderen. (Vastgoed Journaal, 15 januari 2025)

Arm en rijk leven steeds vaker gescheiden, waardoor spontane ontmoetingen tussen verschillende groepen minder vanzelfsprekend worden. Gemeenten moeten daarom investeren in buitenruimten die verbinding stimuleren en kloven verkleinen. Juist daar liggen volop kansen, mits de fysiek-ruimtelijke ingrepen bijdragen aan sociale agenda’s, betogen Radboud Engbersen, Maxime van de Gevel en Esra van Koolwijk. (Binnenlands Bestuur, 19 januari 2025)

Rinske Brand, de auteur van Hart hoofd handen – gids voor stadmakers, is op een missie: kunst en cultuur een groter onderdeel laten zijn van stadsontwikkeling. Culturele plekken zoals broedplaatsen, cultuurclusters en stadslaboratoria laten steden namelijk floreren, stelt zij, maar door de toenemende druk op de ruimte in steden delven kunst en cultuur vaak het onderspit bij ruimtelijke ontwikkelingen. Ook zijn creatieve stadsmakers te vaak pioniers in stedelijke ontwikkeling die zelf het wiel opnieuw uitvinden. Geïnspireerd door de persoonlijke verhalen van gepassioneerde stadmakers die “met een ongekende gedrevenheid hun levensmissie realiseerden” startte Brand een zoektocht naar een model dat helpt bij het realiseren van culturele plekken in steden. (Rooilijn, 17 januari 2025)

Het Jaarboek brengt de opbrengst van 16 prachtige projecten in beeld, verdeeld over de thema's: ‘stadsherstel’, ‘de lange lijn’, ‘volhouders’, ‘het moet anders!’ en de ‘zachte stad’. Verder vind je in het jaarboek een essay van Maurits de Hoog over de toekomst van de ruimtelijke ordening, een verslag van een bezoek aan het Geuldal en interviews met landschapsarchitect Frank Meijer en de Enschedese stadsbouwmeester Jessica Hammarlund Bergmann. (Kennis van Stad en Regio, 15 januari 2025)

Negentien Brabantse gemeenten en de provincie werken samen om planologische procedures te versnellen. In het project SPRONG bundelen de gemeenten en provincie planologische expertise en capaciteit om voorbeeldregels voor de omgevingsplannen te maken. Zo hoeft niet iedere gemeente zelf het wiel uit en vinden en kunnen zij sneller hun omgevingsplannen gereed maken. (Persbericht provincie Noord-Brabant, 15 januari 2025)

Eind vorig jaar lanceerde Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling (SKG) de handreiking Regionale Investeringsagenda (RIA). Partijen door het hele land ontdekken hoe zij voor de lange termijn de soms complexe ruimtelijke opgaven kunnen uitwerken in een investeringsagenda. Zo komen ze van beleid naar uitvoering. Frank Raaijmakers, strategisch adviseur bij de gemeente Breda, vertelt over de kansen en uitdagingen in de Stedelijke Regio Breda Tilburg. (Gebiedsontwikkeling.nu, 16 januari 2025)

In 2024 zijn zo’n 82.000 woningen toegevoegd door nieuwbouw en het beter benutten van bestaande bouw, zoals transformatie en het splitsen van woningen. De al eerder voorspelde bouwdip – vooral veroorzaakt door een hoge rente en stijgende kosten – is hiermee terug te zien in de cijfers en zal ook in 2025 nog voortduren. De prognose is dat in 2026 herstel volgt en dat vanaf 2027 de productie stijgt naar 100.000 woningen per jaar. (Persbericht ministerie van VRO, 20 januari 2025)

Het programma STOER (Schrappen Tegenstrijdige en Overbodige Eisen en Regelgeving) moet ervoor zorgen dat de kabinetsambitie om 100.000 woningen per jaar te bouwen sneller, efficiënter en goedkoper wordt gerealiseerd. Friso de Zeeuw is benoemd tot voorzitter van de adviesgroep die de inhoud van het programma moet vormgeven. (Gebiedsontwikkeling.nu, 17 januari 2025)

Kleinschalig huisjes ‘aanplakken’ in wijken uit de jaren zestig en zeventig kan 100.000 nieuwe woningen opleveren. In het oosten van het land staan de gemeente Rheden en woningcorporatie Vivare te popelen om hiermee aan de slag te gaan. (Binnenlands Bestuur, 17 januari 2025)

"De huizenprijzen en het aantal woningverkopen stijgen nóg harder dan we vorig jaar al dachten. We verwachten dat de huizenprijzen in 2025 met 7 procent zullen stijgen", aldus Mike Langen, senior econoom bij het Economisch Bureau van ABN AMRO, in de nieuwste Woningmarktmonitor van januari 2025 . (Persbericht ABN AMRO, 16 januari 2025)

Het aantal beschikbare huurwoningen in de vrije sector is in het vierde kwartaal van 2024 met 40,4 procent gedaald ten opzichte van een jaar geleden, blijkt uit een data-analyse van woningplatform Pararius. De gemiddelde vierkantemeterprijs van een vrije sector huurwoning steeg in het vierde kwartaal van 2024 met 7,7 procent ten opzichte van een jaar geleden, wat neerkomt op een maandelijkse huur van gemiddeld 1.730 euro. De druk op de huurmarkt blijft immens: vooral in de prijscategorie tot 1.500 euro overstijgt de vraag het aanbod aanzienlijk. (Persbericht Pararius, 16 januari 2025)

De prijzen van nieuwbouwkoopwoningen waren in het derde kwartaal van 2024 3,6 procent hoger dan in hetzelfde kwartaal een jaar eerder. Vergeleken met vorig kwartaal is de stijging 2,9 procent. De prijsindex voor bestaande koopwoningen steeg in het derde kwartaal met ruim 11 procent ten opzichte van een jaar eerder. (CBS, 15 januari 2025)

Het wel of niet mogelijk maken van permanente bewoning van recreatiewoningen moet een lokale afweging blijven. De gemeente kan dat doen in samenspraak met eigenaar en bewoners van een vakantiepark. De VNG roept daarom de Tweede Kamer op tegen het voorstel voor landelijke regie te stemmen. (VNG Nieuws, 17 januari 2025)

Sinds 2021 verkopen vastgoedinvesteerders in studentensteden meer huurwoningen aan eigenaar-bewoners, dan er woningen gekocht worden om te verhuren. Dit bemoeilijkt doorstroom van afgestudeerden van studentenkamers naar reguliere huurwoningen en daarmee ook de huisvesting van nieuwe studenten. (ESB, 15 januari 2025)

De woningbouw in Rotterdam stijgt opnieuw. In 2024 ging de bouw van 3.751 woningen van start, waarvan 65,5% in het betaalbare woningdeel. Dit is 20 % meer dan in 2023, toen de bouw van 3134 woningen werd ingeluid. In vrijwel elk deel van de stad is afgelopen jaar gestart met de bouw van woningen, zoals de startbouw van woningen in het Brainpark, het Dakpark, de Wielewaal, aan het Weena en aan het IJsselhof in IJsselmonde. (Persbericht gemeente Rotterdam, 15 januari 2025)

De gemeente Utrecht krijgt drie miljoen euro subsidie van het Rijk voor de realisatie van 375 onzelfstandige studentenkamers door de SSH op De Kwekerij. Binnen twee jaar start de bouw ervan. (Persbericht gemeente Utrecht, 16 januari 2025)

Wethouder Verstedelijking Mike van der Geld en directeur ABB Bouwgroep Jan Dekker ondertekenden de ontwikkelovereenkomst voor circa 300 woningen in Vliertpoort-noordoost. Alle woningen worden gerealiseerd in het betaalbare segment (75% sociale huur en 25% middenhuur). (Persbericht ABB Bouwgroep, 17 januari 2025)

Op donderdag 16 januari was de officiële start van de sloopwerkzaamheden op de voormalige locatie van sigarenfabriek Wintermans. ”De sloop is een eerste concrete stap naar een mooie nieuwe woonwijk met zo'n 300 woningen", aldus wethouder Kraaijeveld. (Persbericht gemeente Eersel, 17 januari 2025)

Op donderdag 16 januari 2025 ondertekenden de gemeente Vlaardingen en ABB Bouwgroep de koop- en realisatieovereenkomst voor de ontwikkeling van Zwanenpark in Vlaardingen Holy. In Zwanenpark worden 150 koopwoningen gerealiseerd, waaronder beneden-bovenwoningen en eengezinswoningen. (Persbericht ABB Bouwgroep, 17 januari 2025)

Zoetermeer is actief bezig met de ontwikkeling van de stad en het levendige groene centrum. Binnenkort wordt hier een moderne woontoren aan toegevoegd door Bakkers | Hommen, genaamd Sea Tower. Het voormalig kantoorgebouw ’Ypsilon’ in Zoetermeer wordt vervangen door een modern nieuwbouwcomplex met 150 appartementen, zowel sociaal als middenhuur, variërend van circa 40 tot en met 80 m2. (Persbericht Bakkers | Hommen, 16 januari 2025)

Nederland loopt achter in de ontwikkeling van de arbeidsproductiviteit. In vergelijkbare landen in Europa en daarbuiten stijgt de waardecreatie per uur arbeid de afgelopen jaren sneller dan in Nederland. Een belangrijke reden hiervoor is dat de Nederlandse economie vooral groeide door te leunen op meer werkuren en goedkope en flexibele arbeid. Dit in plaats van efficiënter te werken. Inzet op R&D-investeringen, sectoren met hoog groeipotentieel, arbeidsbesparende technologie, versnelde toepassing van innovatie in het mkb en continue skills ontwikkeling van medewerkers, kunnen het tij keren. (TNO Nieuws, 21 januari 2025)

De helft van de Nederlandse ondernemingen verwacht van klimaat-, cyber-, geopolitieke en sociale risico’s aanzienlijke impact op hun bedrijfsvoering. Om deze risico’s te beheersen, heeft 82% van de bedrijven één of meer voorzorgsmaatregelen genomen. Ook werkt een vijfde van de Nederlandse bedrijven eraan om hun strategische afhankelijkheid van andere landen te verminderen. (Rabobank, 17 januari 2025)

In 2024 werden er 253.823 startende vestigingen ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel (KVK). Dit is een daling van 8% ten opzichte van het jaar 2023, toen het er 277.188 waren. Het is voor het eerst sinds 2014 dat er sprake is van een daling in het aantal starters. Het aantal stoppende vestigingen betrof in 2024 163.878, dit is een stijging van 11% ten opzichte van 2023, toen het er 147.482 waren. (Persbericht Kamer van Koophandel, 15 januari 2025)

De meest recente cijfers van internationaal vastgoedadviseur Cushman & Wakefield laten zien dat in 2024 ongeveer 930.000 m² kantoorruimte werd opgenomen in de vorm van nieuwe verhuringen en koop voor eigen gebruik door kantoorhoudende organisaties. Hiermee viel de transactiedynamiek bijna een vijfde hoger uit dan vorig jaar (+19%) en is het opnameverloop bovendien weer in lijn gekomen met de jaren 2021 en 2022. Vooral de grotere kantoorgebruikers lijken zich steeds meer te beseffen dat het areaal duurzame kantoren op toplocaties beperkt is en dat actie is geboden. (Persbericht Cushman and Wakefield, 15 januari 2025)

De Nederlandse vastgoedbeleggingsmarkt heeft in 2024 een herstel gerealiseerd, met een beleggingsvolume van 11,3 miljard euro. De woningbeleggingsmarkt was de voornaamste factor achter de groei van het beleggingsvolume met een verdubbeling van het volume, voornamelijk gedreven door grootschalige uitpondportefeuilles en de toename van grotere nieuwbouwtransacties. Dit segment trok 37% van het totale kapitaal aan, gevolgd door de logistieke sector met 27%. De kantorenmarkt kende een historisch laagtepunt in kapitaalallocatie met slechts 14,9%, terwijl de winkelmarkt stabiel bleef met een beleggingsvolume van 10,4% van het totaal. (Persbericht CBRE, 15 januari 2025)

Het beeld van Limburg als regio die achterloopt op het gebied van economische dynamiek en innovatie, is achterhaald. Na een flinke inhaalslag is ook de brede welvaart in de provincie gemiddeld. Toch heeft Limburg uitdagingen. In deze studie schetsen de onderzoekers van de Rabobank vijf opgaven voor een toekomstbestendige Limburgse economie. (Rabobank, 15 januari 2025)

Extra klimaatbeleid maakt Nederland onafhankelijker en zorgt voor groene economische groei. Maatregelen die leiden tot bijna 25 miljoen ton minder CO2-uitstoot, voorkomen jaarlijks ook 7,5 miljard kuub aardgasimport en 25 miljoen vaten olie-import. Bovendien zorgt dit jaarlijks voor 12 miljard euro aan economische investeringen, volgens de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie. (Persbericht Nederlandse Vereniging Duurzame Energie, 15 januari 2025)

De inzet van landbouwinnovatie biedt grote kansen in de strijd tegen de stikstof- en broeikasgasuitstoot van de landbouw. Dit blijkt uit onderzoek van de Wageningen University & Research en Schuttelaar & Partners, uitgevoerd in opdracht het Interprovinciaal Overleg. Op 20 januari 2025 is het rapport ‘Verkenning effecten landbouwinnovaties’ verstuurd aan de minister van Landbouw Voedselkwaliteit, Visserij en Natuur (LVVN) Femke Wiersma. (Persbericht IPO, 20 januari 2025)

De Meststoffenwet is in november 2024 gewijzigd. Als veehouders hun productierechten aan een ander overdragen wordt een deel van deze rechten ‘afgeroomd’. Deze maatregel is onderdeel van een breder pakket aanscherpingen van de mestregelgeving die Nederland moest nemen nadat Nederland de uitzondering op de Europese Nitraatrichtlijn verloor. Al die maatregelen samen hebben een aanzienlijk positief effect op de uit- en afspoeling van meststoffen en op de uitstoot van stikstof en broeikasgassen. Dat is een trendbreuk, want het afgelopen decennium stagneerde de verbetering. In een aantal gebieden is de verbetering van grond- en oppervlaktewater naar verwachting echter onvoldoende om aan de waterkwaliteitsdoelen te voldoen. Dit constateert het PBL in de analyse Effecten wijzigingen Meststoffenwet. (Planbureau voor de Leefomgeving, 15 januari 2025)

Een groep boeren uit de Baarlingerpolder werkt sinds 2022 aan een project voor toekomstbestendige landbouw, behoud van leefbaarheid en verbetering van natuur en waterkwaliteit. Zij hebben een rapport met 14 maatregelen aangeboden aan Gedeputeerde Staten. (Persbericht provincie Overijssel, 16 januari 2025)

Al eeuwenlang wordt Nederland beschermd door primaire keringen zoals dijken en duinen. Om die keringen voldoende stevig te houden, moeten zij steeds opnieuw worden versterkt. De versterkingsopgave wordt doorlopend geactualiseerd en concreter gemaakt. Minister Barry Madlener stuurde verschillende documenten over het waterveiligheidsbeleid naar de Tweede Kamer. (Persbericht ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, 15 januari 2025)

In het programma Innovaties in de Kustlijnzorg zijn 9 innovaties uitgewerkt om de verduurzaming van het Nederlandse kustonderhoud te versnellen. Rijkswaterstaat en marktpartijen hebben hieraan tussen 2018 en 2024 samengewerkt in innovatiepartnerschappen. (Rijkswaterstaat, 15 januari 2025)

Een consortium van veertien partijen start dit jaar het Europese project Multiroofs, dat is gericht op het inzichtelijk maken van de potentie die daken bieden voor multifunctioneel gebruik. Nederland is goed vertegenwoordigd in het samenwerkingsverband, met onder andere Stichting Rooftop Revolution, TU Delft en MVRDV. (Architectenweb Nieuws, 21 januari 2025)

In dit essay onderzoeken de auteurs hoe we voorbij de traditionele focus op consensus kunnen komen. Hoe maken we ruimte voor conflict als waardevolle bron van leren en ontwikkeling, met name voor onderwerpen waar sprake is van veel passie, hartstocht en pijn? Het biedt waardevolle inzichten voor iedereen die werkt aan complexe maatschappelijke transities. (NSOB, 15 januari 2025)

In het essay ‘De mensen in het land’: wat burgerschap eigenlijk (nog) is laten de auteurs zien dat de publieke ruimte, en het daarbij horende democratisch burgerschap en de wijze waarop de overheid dat wil aansturen, een zeer veelkleurig en lastig te grijpen fenomeen is. (NSOB, 16 januari 2025)

- Kamerbrief bij Staat van de Volkshuisvesting 2024

- Kamerbrief reactie op rapport ‘Kiezen voor later; vier visies voor 2050’

- Kamerbrief Evaluatieonderzoek Nationaal Groeifonds

Het was in 2024 historisch druk op de Nederlandse wegen: nog nooit was de filedruk zo hoog. Dit blijkt uit nieuwe cijfers van Rijkswaterstaat. De belangrijkste oorzaak is dat veel mensen vaak op hetzelfde tijdstip tegelijkertijd in de auto stappen. Daarom start minister Barry Madlener de nieuwe campagne ‘Spitsvrij’, die mensen oproept om de spits vaker te mijden, als dat voor hen mogelijk is. (Persbericht ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, 21 januari 2025)

Mobiliteitshubs verbinden tal van voorzieningen en gaan daarmee een stap verder dan de bekende parkeergarage met snoepautomaat. Maar de hubs blijken in naoorlogse woongebieden zelfs als multifunctionele wijkhub te kunnen functioneren. (Gebiedsontwikkeling.nu, 15 januari 2025)

CBS-onderzoeker Niels Kooiman promoveerde op 18 december 2024 aan de Universiteit van Amsterdam. Zijn dissertatie draagt de titel ‘Human capital migration from a life course perspective: the role of geography and gender’. Kooiman onderzocht hoe het verhuisgedrag van mannen en vrouwen zich verhoudt tot hun opleiding en gezinssituatie. (CBS, 16 januari 2025)

Stedelijke verontreiniging blijft een grote bedreiging voor de gezondheid in de EU. Dit blijkt uit een vandaag door de Europese Rekenkamer (ERK) gepubliceerd verslag. Ondanks verbeteringen zijn de Europese steden nog steeds te lawaaierig en is ook de luchtverontreiniging onvoldoende afgenomen. De auditors vinden dit met name zorgwekkend nu de EU en haar lidstaten de komende jaren nog meer inspanningen moeten leveren om te voldoen aan de strengere normen. (Europese Rekenkamer, 15 januari 2025)