Nieuwsflits Stad en Regio

In deze essaybundel zijn verschillende perspectieven verzameld op de vraag: we bouwen niet alleen woningen maar ook leefgemeenschappen, hoe doen we dat? De focus van de bundel ligt op de hoe-vraag: hoe spelen we als overheid echt goed in op de veranderende behoeften en het gedrag van mensen? En hoe brengen we de samenwerking tussen het fysieke en sociale domein op gang in de praktijk? In deze publicatie geven verschillende experts in het sociaal-fysieke speelveld hun visie op dit vraagstuk. (Persbericht ministerie van VRO, 27 maart 2025)

Nieuwe cijfers op Waarstaatjegemeente.nl over de sociaaleconomische status (SES-WOA) van Nederlandse wijken en gemeenten tonen grote verschuivingen tussen 2017 en 2023. Sommige gebieden maken een sterke opmars, terwijl andere achterblijven. De cijfers bieden waardevolle inzichten voor gemeenten. Zo vallen op wijkniveau Binckhorst (Den Haag) en Spoorzone Noord (Tilburg) op door groei in SES-WOA score. Met als mogelijke verklaringen: investeringen in de wijk, verbeterde voorzieningen en gentrificatie. (VNG Nieuws, 26 maart 2025)

Deze brochure legt uit hoe gezondheid en inrichting van de leefomgeving met elkaar verbonden zijn. Ook biedt het handvatten voor beleid: beleid dat zorgt voor een gezondere leefomgeving voor iedereen. (RIVM, 28 maart 2025)

Een verhoging van de ondergrens van stikstofdepositie naar 1 mol/ha/jaar zoals het kabinet overweegt is een zeer effectieve maatregel om de woningbouw van het slot te halen. 96% van de woningbouw kan dan eenvoudig doorgaan, ook met inachtneming van de aangescherpte regels rond intern salderen. De maatregel zorgt voor minder uitval, aanzienlijk minder vertraging en levert in de periode 2025-2030 een kostenbesparing op van 400 miljoen euro. Dit concludeert het EIB in de zojuist verschenen studie ‘Nieuwe stikstofregels: gevolgen voor de woningbouw’. (EIB, 28 maart 2025)

Het Ruimtelijk Afwegingskader, zoals opgesteld onder het kabinet Rutte IV vereist ingrijpende maatregelen rond 220.000 woningen, een kwart van de nationale woningbouwopgave. Ruimtelijke restricties – niet bouwen waar grote risico’s voor wateroverlast of bodemdaling bestaan – zijn niet te verenigen met het realiseren van de woningbouwopgave. Woningbouw in combinatie met technische ingrepen is wel goed mogelijk, maar kostbaar. Het in het Afwegingskader gehanteerde risico-model is echter gebaseerd op uitzonderlijke uitgangspunten. Bij een meer evenwichtige benadering kunnen de meerkosten belangrijk worden gereduceerd. Dit concludeert het EIB in de studie – Water en Bodem Sturend. (EIB, 27 maart 2025)

Het kabinet wil geen grenzen stellen aan de hoeveelheid gevaarlijke stoffen die per spoor wordt vervoerd. Dat beperkt de mogelijkheden om risico’s te beheersen. Tegelijkertijd wordt woningbouw belemmerd, omdat ook op trajecten waar nauwelijks gevaarlijke stoffen worden vervoerd, strengere bouwregels gelden. Provincies en gemeenten roepen daarom de Tweede Kamer op om het voorstel van staatssecretaris Jansen aan te passen. Er is een betere balans nodig tussen veiligheid, ruimtelijke ontwikkeling en vervoersbelangen. (VNG Nieuws, 26 maart 2025)

In Nederland wordt nieuw beleid vaak bovenop al bestaand beleid gelegd. Dat geldt ook voor het beleid dat raakt aan natuur in het stedelijk gebied. Hoe dat beleid dan vervolgens tot uitvoering komt, hebben beleidsmakers minder goed op het netvlies. Het opstellen van relevant beleid voor natuur in de stad en de uitvoering ervan blijven zo twee aparte werelden. WUR-onderzoekers Wenny Ho en Joyce Zwartkruis onderzochten deze kloof en berichten erover in een tweeluik. (Gebiedsontwikkeling.nu, 26 maart 2025)

Op 26 maart is het boek 'Landschappen van Nederland. Handboek voor de geschiedenis van onze leefomgeving' gepresenteerd. Het boek is het resultaat van een samenwerking tussen het Kenniscentrum Landschap–Rijksuniversiteit Groningen, uitgeverij Matrijs en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Arjan de Zeeuw (directeur kennis en advies RCE): Het boek biedt de meest actuele kennis over de opbouw en ontstaansgeschiedenis van al onze landschappen en vormt daarmee een onmisbare leidraad voor iedereen die zich interesseert in onze leefomgeving. (Persbericht Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed , 26 maart 2025)

Het PBL concludeert in de policybrief Agrarisch Natuurbeheer dat het voorgenomen extra budget van jaarlijks 500 miljoen euro helpt om de doelen gericht op natuur, klimaat en water dichterbij te brengen en daarnaast boeren te belonen voor hun inzet. Met dit bedrag kunnen echter zeker niet alle doelen worden gerealiseerd. Het advies is of te kiezen voor één doel, of voor een combinatie van doelen waarbij door samenhangende keuzes de inzet van middelen tegelijk meerdere doelen dient. (Planbureau voor de Leefomgeving, 26 maart 2025)

Rekenkamer Amsterdam-Zaanstad heeft het rapport 'Bouwen aan de complete stad. Lessen uit woningbouw in transformatiegebieden' gepubliceerd. In dit onderzoek is de praktijk van gebiedsontwikkeling in Amsterdam onderzocht, met casussen in Amstel III in Zuidoost en op de NDSM-werf West in Noord. De komende jaren wordt een groot deel van de nieuwe woningen in zogeheten transformatiegebieden gebouwd. Onderzocht is of het lukt om in deze gebieden complete en leefbare wijken te realiseren – met voldoende betaalbare woningen én voorzieningen zoals groen, scholen en speelplekken. Belangrijke conclusie: de ambities van de gemeente zijn groot, maar het beschikbare budget is beperkt. Daardoor komt de leefbaarheid van nieuwe wijken onder druk te staan. De rekenkamer komt met 11 aanbevelingen aan het college. (Rekenkamer Amsterdam-Zaanstad, 01 april 2025)

De vernieuwing van het Haagse stadsdeel Zuidwest is de winnaar van de SKG Award 2025. Dat maakte juryvoorzitter Paul Gerretsen gisteren bekend tijdens het SKG Jaarcongres in Amersfoort. Het Vinex-centrumgebied Hart van de Waalsprong in Nijmegen en het World Food Center in Ede waren de andere genomineerden. (Gebiedsontwikkeling.nu, 28 maart 2025)

De genomineerden voor dé architectuurprijs van Nederland zijn bekend. Zeven projecten zijn in de race voor de titel BNA Beste Gebouw van het Jaar 2025. De vakjury onder leiding van voorzitter Ingrid van Engelshoven maakt vandaag de genomineerden bekend en zal op 5 juni de winnaar uitroepen. (BNA Nieuws, 31 maart 2025)

De geluidsoverlast van Schiphol vormt een groot maatschappelijk probleem. Net als het grote tekort aan betaalbare en goed bereikbare woningen in de stedelijke regio rondom de luchthaven. In het onderzoeksrapport ‘Minder Hinder’ wordt een serieuze poging gedaan de ordening van het luchtruim opnieuw te verbinden met de ordening van de ruimte op de grond. Een van de belangrijkste inzichten is dat het de moeite loont om spreiding van geluidshinder in de regio te verminderen, waardoor er in absolute aantallen minder bewoners hinder ondervinden en er ruimte ontstaat voor woningbouw. (College van Rijksadviseurs, 31 maart 2025)

Nieuwbouwkavels in Nederland waren in het vierde kwartaal van 2024 13,7 procent duurder dan een jaar eerder. Een kwartaal eerder was deze stijging 11,4 procent. Sinds het vierde kwartaal van 2023 is er elk kwartaal een steeds hogere stijging in de kavelprijsindex ten opzichte van het jaar eerder. In 2024 lagen de prijzen van nieuwbouwkavels gemiddeld 95 procent hoger dan in 2015. (CBS, 31 maart 2025)

Tot 2040 zijn ongeveer 270.000 woningen nodig in Noord-Holland en de MRA, waarvan 32% sociale huurwoningen en 30% middeldure woningen. Dit blijkt uit onderzoek naar de behoefte aan woningen in Noord-Holland en de Metropoolregio Amsterdam (MRA) dat de provincie Noord-Holland liet uitvoeren. (Persbericht provincie Noord-Holland, 26 maart 2025)

Overijssel stelt 5 miljoen euro beschikbaar om de bouw van betaalbare en duurzame woningen in kleinere gemeenten te versnellen. Dit geld is bedoeld voor gemeenten tot 65.000 inwoners, die vaak minder steun krijgen van de rijksoverheid dan grotere steden. (Persbericht provincie Overijssel, 27 maart 2025)

De provincie Noord-Brabant moet zorgen voor ‘meer duidelijkheid’ in de afspraken over woningbouw. Ook is provincie ‘te voorzichtig’ in haar contacten met gemeenten, met te veel respect voor de lokale autonomie, waardoor de regiefunctie onvoldoende uit de verf komt. Dat schrijft de Zuidelijke Rekenkamer in zijn rapport over de woningbouwopgave van Noord-Brabant en de rol daarin van de provincie. (Binnenlands Bestuur, 28 maart 2025)

Stevige gecoördineerde inzet op meer woonruimte en het versterken van gemeenschappen: dat is de kern van het nieuwe Convenant Wonen dat is ondertekend door gemeente Tilburg, het Stedelijk Bewoners Overleg Tilburg (SBO T) en de drie woningcorporaties WonenBreburg, Tiwos en TBV Wonen. (Persbericht gemeente Tilburg, 26 maart 2025)

Het college heeft het voorlopig ontwerp stedenbouwkundig plan voor de ontwikkeling van Campus Midden ter vaststelling voorgelegd aan de gemeenteraad. Campus Midden is een centraal gelegen gebied tussen de Gordiaandreef en de Larserdreef en maakt deel uit van het programma ‘Hart van de stad’. Het ontwerp van ontwikkelaar Verwelius voldoet aan de uitgangspunten die eerder door de gemeenteraad zijn vastgesteld. Het omvat de bouw van 762 woningen in een groene en duurzame omgeving. (Persbericht gemeente Lelystad, 27 maart 2025)

Het wordt een groene schakel voor een vitale stad: nieuwbouwproject GROEI! in de Weespertrekvaart in Amsterdam. De omgevingsvergunning voor het realiseren van 223 duurzame nieuwbouwwoningen binnen een modern programma van wonen, zorg en werken, is onherroepelijk. GROEI! belooft een buurt met sociale impact te worden en één van de meest natuurinclusieve plannen van Nederland. (Persbericht VORM, 27 maart 2025)

Op 27 maart ondertekenden wethouder Martina Huijsmans van de gemeente Delft en Hugo Keuzenkamp, lid van de Raad van Bestuur Basalt Revalidatie, de samenwerkingsovereenkomst voor de bouwplannen binnen de gebiedsontwikkeling Kop van de Buitenhof. De ondertekening van de overeenkomst is niet alleen een belangrijk moment voor de realisatie van een nieuw revalidatiecentrum, maar markeert ook de start van verschillende andere projecten binnen de gebiedsontwikkeling Kop van de Buitenhof. Waaronder nieuwbouw voor twee scholen en de bouw van in totaal 800 woningen. (Persbericht gemeente Delft, 27 maart 2025)

De gemeente Utrecht maakt zich zorgen over een nieuw verdienmodel waarbij studentenhuizen zonder vergunning worden opgedeeld en verkocht aan meerdere kopers. (Binnenlands Bestuur, 31 maart 2025)

De arbeidsmarkt in Nederland kan door AI ingrijpender worden veranderd dan die in de landen om ons heen. De recente snelle groei van banen is vooral geconcentreerd in beroepen die veel potentie hebben om door AI productiever te worden. Bij succesvolle implementatie van AI biedt dat potentie voor snellere economische groei in Nederland, meer dan in landen om ons heen. (ING Nieuws, 27 maart 2025)

De EU-landen hebben hun arbeidsmarktproblemen maar gedeeltelijk aangepakt met de door hen beloofde hervormingen in ruil voor geld uit het omvangrijke coronaherstelfonds van 650 miljard euro. Dat is de conclusie van een nieuw verslag van de Europese Rekenkamer (ERK). Hoewel er enkele resultaten zijn geboekt met de hervormingen van het fonds, is aan de helft van de aanbevelingen van de Raad niet of slechts nauwelijks gevolg gegeven. (Europese Rekenkamer, 26 maart 2025)

De Nederlandse economie groeide in 2024 met 1,0 procent. De groei van het bruto binnenlands product (bbp) was toe te schrijven aan de stijging van het aantal gewerkte uren met 1,2 procent. De arbeidsproductiviteit, het bbp per gewerkt uur, was 0,2 procent lager dan in 2023. In 2023 was de daling van de arbeidsproductiviteit 1,3 procent. Dat meldt het CBS in het artikel ‘De Nederlandse economie in 2024’. (CBS, 27 maart 2025)

Vanaf 1 april kunnen bedrijven en instellingen die vastlopen door het volle stroomnet subsidie aanvragen om advies in te huren en/of investeringen te doen om verder te kunnen met hun groei- of verduurzamingsplannen. Het doel is dat bedrijven door praktische oplossingen verder kunnen, zonder eerst te hoeven wachten op een zwaardere aansluiting op het stroomnet. Voor de regeling is 62 miljoen euro beschikbaar. (Persbericht ministerie van Klimaat en Groene Groei, 01 april 2025)

Op de kantorenmarkt zorgt de verplichting van minimaal energielabel C voor meer energie-efficiënte gebouwen. De retailsector kampt met meer leegstand door faillissementen van grote retailers. De effecten van de maatregelen om de commerciële huurwoningmarkt af te koelen worden zichtbaar. Veel verhuurders verschuiven woningen naar het koopsegment. Dat is te lezen in het rapport Stand van Vastgoed - De vastgoedsector in economisch perspectief. (Persbericht ABN AMRO, 26 maart 2025)

De provincie Noord-Holland werkt samen met gemeenten aan aantrekkelijke winkelgebieden en het tegengaan van leegstand. Dit staat in het geactualiseerde beleid voor detailhandel 2025-2033 dat Gedeputeerde Staten hebben vastgesteld. (Persbericht provincie Noord-Holland, 31 maart 2025)

Groningen (stad én ommeland) heeft het nodige te bieden als het gaat om cultuurhistorie, bijzondere plekken en recreatiemogelijkheden. De Groningers zijn daar ook trots op – maar dragen dat nog niet van harte uit. Dit gebied met het oudste cultuurlandschap van Nederland kan beter op de kaart worden gezet, zodat meer toeristen hun weg naar Groningen weten te vinden – en de bevolking daar ook van profiteert. De provincie faciliteert dit proces richting brede welvaart, zo geeft gedeputeerde Susan Top aan. (Gebiedsontwikkeling.nu, 31 maart 2025)

Jan Jonker presenteerde tijdens de Week van de Circulaire Economie het WEconomy Transitiecanvas. Jonker is emeritus hoogleraar duurzaam ondernemen aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Zijn praktische werkboek biedt handvatten om circulariteit in de praktijk te brengen. Het is een praktisch werkboek voor een organisatorische aanpak van transitieprogramma’s tussen partijen (burgers, bedrijven en overheid) gemaakt voor transitiemanagers, procesregisseurs, regioversnellers en alle andere mensen die zich inzetten voor het realiseren van veranderingen rond de gecombineerde opgaven van duurzaamheid, circulariteit, leefbaarheid en biodiversiteit. (Saxion, 26 maart 2025)

Het belichten van succes kan ook een inspirerende manier van leren zijn. Dit idee was de aanleiding voor een onderzoeksprogramma naar overheidssuccessen op vijf continenten, wat leidde tot een boek over overheidssuccessen in ons land door hoogleraar Paul ’t Hart en een onderzoekersteam. (Binnenlands Bestuur, 31 maart 2025)

- Ontwerp Programma Overgedragen Milieuregels Omgevingswet
- Regeling van de Minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening van 24 maart 2025, nr. 2025-0000052054, tot wijziging van de Regeling houdende regels met betrekking tot de verstrekking van een specifieke uitkering aan gemeenten ten behoeve van de verduurzaming van slecht geïsoleerde woningen van eigenaar-bewoners en woningen van verenigingen van eigenaars, woonverenigingen en wooncoöperaties in het kader van het Nationaal Isolatieprogramma (Stcrt. 2023, 3877) in verband met het regelen van de derde tranche [KetenID: WGK027427]

- Kamerbrief over regio's en grensoverschrijdende samenwerking

- Kamerbrief voortgangsrapportage Actieagenda mkb-dienstverlening
- Kamerbrief voortgang en doorkijk naar 3%-R&D-actieplan
- Aanbiedingsbrief voortgangsrapportage Impulsaanpak Winkelgebieden

- Bestuurlijk akkoord Netcongestie en ov
- Kamerbrief over mogelijke vervolgstappen Lelylijn en Nedersaksenlijn en Masterplan Lelylijn

- Kamerbrief over voortgang programma Duurzaam gebruik diepe ondergrond
- Kamerbrief ontwikkelingen Carbon Capture and Storage

- Verzamelbrief Natuur
- Kamerbrief stand van zaken moties landelijk gebied en stikstof
- Kamerbrief Nationaal Biodiversiteitsplan
- Kamerbrief voortgang implementatie Natuurherstelverordening

Het wordt steeds drukker op de Rijkswegen. In 2024 hebben we langer en vaker in de file gestaan dan in 2023. Dit komt voornamelijk door drukte in de spits, maar ook is er een kleine stijging in het aantal files door werkzaamheden aan en langs de weg. Dit blijkt uit de Rapportage Rijkswegennet 2024. (Persbericht Rijkswaterstaat, 01 april 2025)

Verkeerskunde (nr 1) gaat over inclusie: een mobiliteitssysteem dat recht doet aan iedereen in de samenleving. Dat vraag volgens gasthoofdredacteur Jan-Derk van 't Rot (Muconsult) om fundamentele, soms radicale keuzes. Met artikelen over deelonderwerpen waarin inclusie een rol speelt: ontwerp, integreren in alle projectfasen, vrijwilligersvervoer, parkeren, deelmobiliteit (vraagt om structurele aanpassingen in financiering, infrastructuur en beleidskaders), veiligheid in ov en verzorgingsplaatsen langs snelwegen. (Verkeerskunde Nieuws, 26 maart 2025)

Het stroomnet loopt op veel plekken in Nederland tegen de grenzen aan. Hierdoor komen bedrijven en organisaties die een (zwaardere) elektriciteitsaansluiting willen op een wachtlijst. ov-bedrijven kunnen een belangrijke rol spelen bij het ontlasten van het stroomnet. De rijksoverheid, netbeheerders en ov-partijen hebben vandaag afspraken gemaakt hoe de ov-sector de drukte op het stroomnet tegen kan gaan en om ervoor te zorgen dat de ov-sector kan groeien binnen de (toekomstige) grenzen van het stroomnet. (Persbericht ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, 31 maart 2025)

De kans dat de Lelylijn wordt aangelegd lijkt steeds kleiner te worden. Er is aanvullend 10,4 miljard euro nodig en dat geld is er niet, laat staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu maandag weten aan de Tweede Kamer. Beginnen met de aanleg zou zorgen voor problemen bij de financiering van andere grote infrastructurele projecten. (Omroep Flevoland, 31 maart 2025)

Amsterdam blijft groeien, ook na de geringe bevolkingsgroei van afgelopen jaar. Toen kwamen er slechts 2.626 inwoners bij, terwijl de stad sinds 2008 met gemiddeld 10.000 inwoners per jaar toenam. De stad groeit vooral door buitenlandse migratie. Nieuwe inwoners die in 2024 naar de stad immigreerden kwamen voornamelijk vanuit Duitsland, de Verenigde Staten, Italië, Spanje en Frankrijk. Begin januari 2025 had Amsterdam 934.374 inwoners. De verwachting is dat daar tot 2055 zo’n 170.000 mensen bijkomen. De teller staat dan op 1.105.000 inwoners. (Gemeente Amsterdam, 31 maart 2025)

In 2023, 4.3 million people immigrated to the EU from non-EU countries. This figure does not include asylum seekers and/or refugees from Ukraine under temporary protection for some countries (see the methodological note). Additionally, 1.5 million people migrated between EU countries. Compared with 2022, the number of people who immigrated to the EU decreased by 17.9%, down from 5.3 million, while the number of people migrating between EU countries remained stable at 1.5 million. (Eurostat, 28 maart 2025)